Spotkanie z ŁACINĄ
Non scholae, sed vitae discimus (łac. - nie uczymy się dla szkoły, ale dla życia) – aforyzm Seneki Młodszego oznaczający, że celem zdobywania wiedzy nie jest zadowolenie nauczyciela lub mocodawcy, ale zaspokojenie potrzeby życiowej.
Łacina ukształtowała się prawdopodobnie w II tysiącleciu przed naszą erą. Była językiem ojczystym Rzymian. Do jej zapisywania używano alfabetu łacińskiego, który jest współcześnie najbardziej rozpowszechnionym alfabetem na świecie.
Do XVIII wieku łacina była stosowana powszechnie w Europie jako język komunikacji międzynarodowej, nauki, kultury i sztuki. W Polsce była językiem urzędowym do rozbiorów.
Współcześnie nadal stosuje się łacinę, chociaż w ograniczonym zakresie, w wielu dziedzinach nauki. W języku łacińskim wydawane są liczne publikacje. Terminologia naukowa i techniczna zazwyczaj tworzona jest na bazie łaciny. Łacina jest używana w mediach i kulturze masowej, prawie, medycynie, sztuce. Podczas prezydencji Finlandii (w latach 1996 i 2006) oficjalne dokumenty Unii Europejskiej były publikowane po łacinie. Pozostaje też językiem urzędowym Państwa Watykańskiego.
Znajomość łaciny uważana jest za niezbędną w poznawaniu historii europejskiego dziedzictwa kulturowego, sięgającego korzeniami antyku.
Według Leibniza łacina była jedyną mową, która przekroczyła granice czasu i przestrzeni. Umożliwia bowiem kontakt z mistrzami przeszłości. W języku tym tworzyli przecież między innymi Cyceron, Tacyt, Hieronim, Augustyn, Einhard, Tomasz z Akwinu, Dante, Petrarka, Erazm, Luter, Kopernik, Kepler oraz Newton.
Fleksja, składnia i słownictwo łacińskie wywarły znaczący wpływ na rozwój wszystkich europejskich języków wernakularnych, w tym języka polskiego.
Łacina żyje we współczesnych językach, a jej uchwytny rdzeń tkwi nie tylko w starych, powszechnie znanych wyrazach typu „matura” (od maturare – dorastać) i „uniwersytet” (od universitas – powszechność, uniwersalność), ale również w neologizmach, jak choćby „digitalny” (od digitus – palec), „dyskurs” (od discursus – bieganina) czy „globalizacja” (od globus – kula). Kryje się też często w wyrazach z pozoru rdzennie polskich, takich jak „cmentarz” (od coemeterium – z gr. κοιμητήριον, miejsce spoczynku) czy „kościół” (od castellum – twierdza).
Łacińskie sentencje mogą nam się przydać w wielu przypadkach, np.:
- kiedy chcemy spuentować swoją wypowiedź
- kiedy chcemy napisać ładną dedykację
- w pracach pisemnych
- podczas rozmowy kwalifikacyjnej
- na egzaminie
Sentencje na wrzesień:
1. Quidquid Latine dictum sit, altum videtur – Cokolwiek powiesz po łacinie, brzmi mądrze
2. Nulla vis maior pietate vera est (Seneka Młodszy) – Nie ma większej siły niż prawdziwa miłość
3. Laudamus veteres, sed nostris utimur Annie (Owidiusz) – Chwalimy dawne lata, lecz żyjemy w naszych
Sentencje na pażdziernik:
4. Audi multa, loquere pauca – Słuchaj dużo, mów mało
5. Postremus dicas, primus taceas – Mów ostatni, milcz pierwszy
6. Nullum potentius satellitium quam amici fideles - Nie ma potężniejszych obrońców niż wierni przyjaciele
Sentencje na listopad:
7. Dies levat luctum – Czas przynosi ulgę / czas leczy rany
8. Carpe diem quam minimum credula postero (Horacy) – Chwytaj dzień (używaj życia) jak najmniej ufając przyszłości
9. Cavendum est a fragmentis – Wystrzegaj się fragmentów
Sentencje na grudzień:
10. Festina lente – Śpiesz się powoli
11. Malum consilium consultori pessimum – Zła rada najbardziej szkodzi doradcy
12. Non omnia possumus omnes(Wergiliusz) – Nie wszystko możemy wszyscy
Sentencje na styczeń:
13. Uti, non abuti! - Używaj, a nie nadużywaj!
14. Alea iacta est (Juliusz Cezar) – Kości zostały rzucone
15. Errare humanum Est - Błądzić jest rzeczą ludzką
Sentencje na luty:
16. Otia dant vitia – Bezczynność prowadzi do złego (próżniactwo rodzi występki)
17. Dum spiro, spero - Póki oddycham, mam nadzieję (nadzieja umiera ostatnia)
18. Sine ira et studio – Bez gniewu i sympatii (obiektywnie)
Sentencje na marzec:
19. Carta/Charta non erubescit – Papier jest cierpliwy (papier się nie rumieni)
20. Manus manum lavat (Seneka Młodszy) - Ręka myje rękę
21. Absens carens – Nieobecni nie mają racji (nieobecny traci)
Sentencje na kwiecień:
22. Pecunia non olet (Wespazjan) – Pieniądze nie śmierdzą
23. Lex retro non agit - Prawo nie działa wstecz
24. Dura lex, sed lex - Twarde prawo, ale prawo
Sentencje na maj:
25. Non est vivere, sed valere vita Est – Życie nie polega na tym by żyć, lecz by coś znaczyć
26. Historia magistra vitae Est – Historia jest nauczycielką życia
27. Navigare necesse est, , vivere non est necesse (Pompejusz) – żeglowanie jest koniecznością, życie koniecznością nie jest (żeglowanie jest ważniejsze od życia)
